Bài 6: Hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất
BÀI 6: HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG XUNG QUANH
MẶT TRỜI CỦA TRÁI ĐẤT
I / CHUYỂN ĐỘNG BIỂU KIẾN HÀNG NĂM CỦA MẶT TRỜI:
- Hiện tượng Mặt trời lên thiên đỉnh: là hiện tượng Mặt trời ở đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa (tia sáng Mặt trời chiếu thẳng góc với tiếp tuyến ở bề mặt đất).
- Hiện tượng này xảy ra ở các địa điểm từ vĩ tuyến 23027’ N (ngày 22-12) đến 23027’ B (ngày 22-6) rồi lại xuống 23027’ N .
- Chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt Trời: là chuyển động không có thực của Mặt Trời ở giữa hai đường chí tuyến.
+ Ngày 21/3 Mặt Trời ở Xích đạo.
+ Ngày 22/6 Mặt Trời ở chí tuyến Bắc.
+ Ngày 23/9 Mặt Trời ở Xích đạo.
+ Ngày 22/12 Mặt Trời ở chí tuyến Nam.
- Khu vực nội chí tuyến có Mặt Trời lên thiên đỉnh 2 lần trong năm.
- Ở hai đường chí tuyến có Mặt Trời lên thiên đỉnh 1 lần trong năm.
- Khu vực ngoại chí tuyến không có Mặt Trời lên thiên đỉnh.
- Nguyên nhân: Do Trái Đất chuyển động xung quanh Mặt Trời với trục nghiêng không đổi 66033’ so với mặt phẳng quỹ đạo .
II/ CÁC MÙA TRONG NĂM:
ª Mùa là phần thời gian của năm và có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu.
ª Có 4 mùa: Xuân, hạ, thu, đông; Ở bán cầu Nam 4 mùa diễn ra ngược lại với bán cầu Bắc.
· Mùa xuân: bắt đầu từ 21/3 (Xuân phân).
· Mùa hạ: bắt đầu từ 22/6
( Hạ chí).
· Mùa thu: bắt đầu từ 23/9 (Thu phân).
· Mùa đông: bắt đầu từ 22/12 (Đông chí).
* Lưu ý: Ở nước ta và một số nước châu Á do sử dụng Âm - dương lịch nên các mùa trong năm bắt đầu sớm hơn 45 ngày.
ª Nguyên nhân: Trục của Trái Đất nghiêng không đổi phương nên bán cầu Nam và bán cầu Bắc lần lượt nghiêng về phía mặt trời khi chuyển động trên quỹ đạo.
III/ NGÀY, ĐÊM DÀI NGẮN THEO MÙA VÀ THEO VĨ ĐỘ:
- Nguyên nhân: Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng trong khi chuyển động quanh Mặt Trời nên tùy vị trí Trái Đất trên quỹ đạo mà ngày đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ.
- Ngày đêm dài ngắn theo mùa: Ở Bắc bán cầu:
+ Mùa Xuân và mùa Hạ có ngày dài đêm ngắn.
+ Mùa Thu và mùa Đông có ngày ngắn đêm dài.
+ 21/3 và 23/9: Ngày dài bằng đêm.
+ 22/6 ngày dài nhất, đêm ngắn nhất.
+ 22/12 ngày ngắn nhất, đêm dài nhất.
- Ngày đêm dài ngắn theo vĩ độ:
+ Ở Xích đạo ngày dài bằng đêm. Càng xa Xích đạo độ dài ngày đêm chênh lệch càng nhiều.
+ Từ hai vòng cực về hai cực, có hiện tượng ngày hoặc đêm dài 24 giờ. Tại hai cực có 6 tháng ngày, 6 tháng đêm.