Bài 33: MỘT SỐ HÌNH THỨC CHỦ YẾU CỦA TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP
Bài 33 MỘT SỐ HÌNH THỨC CHỦ YẾU CỦA TỔ CHỨC
LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP
I. Vai trò của tổ chức lãnh thổ công nghiệp:
- Sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên, vật chất và nguồn lao động nhằm đạt hiệu quả cao nhất về kinh tế xã hội và môi trường.
- Góp phần thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ở các nước đang phát triển.
II. Một số hình thức của tổ chức lãnh thổ công nghiệp:
1. Điểm công nghiệp:
- Khái niệm: Là hình thức tổ chức đơn giản nhất, trên đó có một hoặc hai, ba xí nghiệp phân bố ở nơi có nguồn nguyên liệu, nhiên liệu với chức năng khai thác hay sơ chế nguyên liệu hoặc ở những điểm dân cư nằm trong vùng nguyên liệu nông, lâm, thuỷ sản.
- Đặc điểm:
+ Gồm nhiều xí nghiệp phân bố lẻ tẻ, phân tán, giữa các xí nghiệp ít hoặc không có mối liên hệ sản xuất.
+ Phân công lao động về mặt địa lí, các xí nghiệp độc lập về kinh tế có công nghệ sản phẩm hoàn chỉnh.
- Quy mô: vài chục hoặc vài trăm, hàng nghìn công nhân tuỳ thuộc tính chất từng xí nghiệp.
2. Khu công nghiệp tập trung:
- Khái niệm: Khu vực đất đai có ranh giới nhất định, có kết cấu hạ tầng tương đối tốt và khả năng cạnh tranh thị trường trên thế giới.
- Đặc điểm:
+ Không có dân sinh sống, vị trí địa lí thuận lợi.
+ Tập trung nhiều các xí nghiệp công nghiệp, hợp tác sản xuất cao, có ưu đãi riêng.
+ Chi phí sản xuất thấp.
+ Dịch vụ trọn gói.
+ Môi trường chính trị và luật pháp ổn định.
- Quy mô: Từ 50 ha trở lên đến vài trăm ha.
- Liên hệ với Việt Nam: Đến tháng 7/ 2002 có 68 khu CN và 4 khu chế xuất (khu chế xuất Tân Thuận, Linh Trung 1, Linh Trung 2, Đà Nẵng), có 1 khu công nghệ cao Hoà Lạc.
3. Trung tâm công nghiệp:
- Khái niệm: Là hình thức tổ chức công nghiệp ở trình độ cao, là khu vực tập trung công nghiệp gắn với đô thị vừa và lớn.
- Đặc điểm:
+ Gồm nhiều xí nghiệp lớn, có thể xí nghiệp liên hợp, hướng chuyên môn hoá của trung tâm CN do xí nghiệp này quyết định.
+ Các xí nghiệp này dựa trên thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên, nguồn lao động, vị trí thuận lợi …
- Quy mô: Gồm các khu công nghiệp và nhiều xí nghiệp có quan hệ chặt chẽ về sản xuất, kĩ thuật, kinh tế và quy trình công nghệ.
- Liên hệ với Việt Nam: Trung tâm CN thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng …
4. Vùng công nghiệp:
- Khái niệm: Đây là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
- Đặc điểm:
+ Chia làm 2 vùng:
Vùng CN ngành: Là tập hợp về lãnh thổ các xí nghiệp cùng loại.
Vùng CN tổng hợp: Gọi là vùng CN không gian rộng lớn gồm nhiều xí nghiệp, cụm CN, khu CN, trung tâm CN có mối liên hệ với nhau.
+ Có nét tương đồng về tài nguyên, vị trí địa lí, nhiều lao động cùng sử dụng chung năng lượng, giao thông vận tải.
+ Có một vài ngành chủ đạo tạo hướng chuyên môn hoá.
- Vùng CN nổi tiếng trên thế giới như: vùng Loren ở Pháp, vùng Rua ở CHLB Đức …