Bài 2: Ấn Độ

A. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Tình hình kinh tế, xã hội Ấn Độ nửa sau thế kỉ XIX

- Đến giữa thế kỉ XIX, thực dân Anh hoàn thành xâm lược và đặt ách thống trị ở Ấn Độ.

- Chính sách cai trị:

+ Về kinh tế: khai thác một cách quy mô, vơ vét lương thực, nguyên liệu, bóc lột nhân công rẻ mạt.

+ Về chính trị - xã hội: chính phủ Anh nắm quyền cai trị trực tiếp, thực hiện chính sách “chia để trị”.

2. Cuộc khởi nghĩa Xipay (1857-1859)

- Nguyên nhân:

+ Chính sách thống trị tàn ác của thực dân Anh làm cho mâu thuẫn giữa nhân dân Ấn Độ với thực dân Anh phát triển gay gắt.

+ Sự bất mãn của binh lính người Ấn Độ (Xipay) trong quân đội Anh đóng ở Mirút.

- Diễn biến:

Sáng 10-5-1857, ở Mi rút, khi thực dân Anh sắp áp giải 85 binh lính Xipay trái lệnh, thì ba trung đoàn Xipay nổi dậy khởi nghĩa. Nhân dân gia nhập nghĩa quân, vây bắt bọn chỉ huy Anh. Thừa thắng, nghĩa quân tiến về Đili. Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan khắp miền Bắc và miền Trung Ấn Độ. Nghĩa quân đã thành lập được chính quyền, giải phóng được một số thành phố lớn.

Thực dân Anh dốc toàn lực đàn áp. Năm 1859, khởi nghĩa thất bại, nhiều nghĩa quân bị trói vào họng súng đại bác, rồi bị bắn tan xương nát thịt.

- Ý nghĩa: tiêu biểu cho tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân Ấn Độ.

3. Đảng Quốc đại và phong trào dân tộc (1885-1908)

a. Đảng Quốc đại

- Sự thành lập Đảng Quốc đại:

+ Giai cấp tư sản Ấn Độ ra đời và phát triển cùng với quá trình khai thác bóc lột của thực dân Anh. Họ muốn tự do phát triển kinh tế và tham gia chính quyền, nhưng bị thực dân Anh kìm hãm.

+ Cuối năm 1885, Đảng Quốc đại – chính đáng của giai cấp tư sản Ấn Độ thành lập, đánh dấu giai đoạn giai cấp tư sản Ấn Độ bước lên vũ đài chính trị.

- Sự phân hóa của Đảng Quốc đại:

+ Trong 20 năm đầu (1885-1905) Đảng Quốc đại chủ trương dùng phương pháp đấu tranh ôn hòa yêu cầu thực dân Anh cho giai cấp tư sản An Độ tham gia các Hội đồng tự trị, giúp đỡ phát triển kĩ nghệ, cải cách giáo dục.

+ Trước thái độ của một số người lãnh đạo Đảng và chính sách hai mặt của thực dân Anh, nội bộ Đảng hình thành phái dân chủ cấp tiến do Tilắc đứng đầu – phái “Cực đoan”, phản đối thỏa hiệp, đòi có thái độ kiên quyết chống Anh.

b. Phong trào dân tộc (1905-1908)

- Tháng 7-1905, thực dân Anh ban hành đạo luật chia cắt Bengan và ngày 16-10-1905, đạo luật bắt đầu có hiệu lực. Nhân dân coi đó là ngày quốc tang, hơn 10 vạn người kéo đến bờ sông Hằng làm lễ tuyên thệ và hát vang bài “Kính chào Người – Mẹ hiền Tổ quốc” để tỏ ý thống nhất. Khắp nơi vang lên khẩu hiệu “Ấn Độ của người Ấn Độ”.

- Tính chất và ý nghĩa của cao trào đấu tranh 1905-1908:

+ Phong trào do giai cấp tư sản lãnh đạo mang đậm ý thức dân tộc, mục tiêu đấu tranh là độc lập và dân chủ. Giai cấp công nhân tham gia với tư cách là một lực lượng trong phong trào dân tộc Ấn Độ.

+ Thể hiện tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân Ấn Độ.