Lịch sử lớp 7 - Bài 23: Kinh tế, văn hóa thế kỷ XVI-XVIII
I. Kinh tế
1/ Nông nghiệp.
* Đàng ngoài:
- Nông nghiệp: bị tàn phá nghiêm trọng
+ Nguyên nhân:
- Những cuộc xung đột giữa các tập đoàn Phong kiến kéo dài.
- Chính quyền Lê -Trịnh ít quan tâm đến: phát triển sản xuất,làm thuỷ lợi và tổ chức khai hoang.
- Ruộng đất công bị cường hào đem cầm bán.
- Chế độ binh dịch nặng nề,nạn tham ô hoành hành,quan lại hà khắc,bạo ngược,đua nhau ăn chơi xa xỉ..
+ Hậu quả: Ruộng đất bỏ hoang, mất mùa đói kém xảy ra dồn dập, nông dân bỏ làng phiêu tán khắp nơi.
=> Kinh tế nông nghiệp giảm sút, đời sống nông dân đói khổ.
* Đàng trong:
- Khai thác vùng Thuận - Quảng đế củng cố cát cứ.
- Cuộc sống:
+ Tổ chức di dân khai hoang, lập làng ấp mới.
+ Triệu tập dân lưu vong khuyến khích họ trở về quê cũ làm ăn.
+ Tha tô thuế,binh dịch 3 năm.
- Kết quả:
+ Năm 1776 số dân đinh tăng 126.857 suất, số ruộng tăng 265.507 mẫu.
+ Năm1698 đặt phủ Gia Định mở rộng xuống vùng đất Mỹ Tho, Hà Tiên, lập thôn xóm mới ở đồng bằng Sông Cửu Long.
=> Nông nghiệp phát triển,đời sống nông dân ổn định.
- Xã hội: Hình thành tầng lớp địa chủ lớn, chiếm đoạt nhiều ruộng đất.
2/ Sự phát triển của nghề thủ công và buôn bán.
* Thủ công nghiệp :
+ Thủ công nghiệp nhà nước: ( đóng thuyền, đúc đồng…) rất phát triển.
+ Thủ công nghiệp nhân dân: làng thủ công: ( Dệt vải lụa,gốm,rèn sắt… ) rất phát triển
* Thương nghiệp:
- Trong nước: Xuất hiện nhiều chợ, phố xá, các đô thị. Ở Đàng Ngoài có Thăng Long,Phố Hiến,ở Đàng Trong có Thanh Hà,Hội An,Gia Định..
- Buôn bán với nước ngoài: Nửa đầu thế kỉ XVII rất phát triển,nửa sau thế kỉ XVIII thì hạn chế.
II. Văn hóa:
1/ Tôn giáo:
- Nho giáo: vẫn được đề cao trong học tập ,thi cử và tuyển chọn quan lại. Nhưng không còn chiếm địa vị độc tôn.
- Phật giáo, đạo giáo phục hồi và phát triển.
- Sinh hoạt văn hóa: mở hội tại Đình , chùa.
-> Tác dụng: Thắt chặt tình đoàn kết, giáo dục tình yêu quê hương đất nước.
- Đạo thiên chúa xuất hiện cuối thế kỷ XVI.
- Chính quyền Trịnh – Nguyễn: tìm mọi cách cấm đạo thiên chúa.
2/ Sự ra đời chữ quốc ngữ.
- Thể kỷ XVII một số giáo sĩ phương tây dùng chữ cái la tinh để ghi âm tiếng việt.
-> Tác dụng: Đây là thứ chữ viết tiện lợi khoa học, dễ phổ biến.
3/ Văn học, nghệ thuật dân gian.
a) Văn học:
- Văn học chữ Hán vẫn chiếm ưu thế.
- Văn học chữ nôm phát triển
+ Nội dung: ca ngợi hạnh phúc con người tố cáo những bất công trong xã hội, sự thối nát của triều đình phong kiến.
-Văn học dân gian phát triển với nhiều thể loại phong phú: truyện nôm, truyện tiếu lâm, thơ lục bát.
b. Nghệ thuật dân gian:
- Nghệ thuật điêu khắc: rất phát triển.
- Nghệ thuật sâu khấu:(chèo, tuồng) đa dạng, phong phú, phản ánh đời sống lao động cần cù, vất vả nhưng đầy lạc quan, lên án kẻ gian nịnh, ca ngợi tình yêu thương con người.