CHẠY GIẶC -

CHẠY GIẶC

I. Tìm hiểu chung

1. Hoàn cảnh sáng tác

     Có thể được viết ngay sau khi  thành Gia Định bị giặc Pháp bắt đầu tấn công năm 1859

2. Bố cục

- 6 câu đầu: giặc đến, cảnh chạy giặc, hậu quả

- 2 câu cuối: tâm trạng, thái độ của tác giả

II. Đọc hiểu văn bản

1. Sáu câu đầu:

a. Hai cầu đề

Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây

Một bàn cờ thế phút sa tay

    - giặc đến:

+ Thời điểm: tan chợ

-> nơi đông đúc, thời khắc hướng về sự đoàn viên, sum họp, quây quần

+ Âm thanh: súng Tây

-> lần đầu xuất hiện trong văn học

-> gợi sự  tàn bạo, hủy diệt hàng loạt

=>sự hoảng loạn, kinh hoàng của con người trước âm thanh ghê rợn, gây tàn sát trong thời điểm không ngờ tới.

      - Đất nước: bàn cơ thế/phút/sa tay

-> tình thế bất ngờ thất thế, mất chủ động

=> giặc đến phá tan cuộc sống yên bình của nhân dân. Đất nước rơi vào tình trạng nguy ngập.

b. Hai câu thực

     - “ Bỏ nhà”, “lơ xơ chạy”, “mất ổ”, “dáo dát bay”" sự tan nát, tán loạn, hãi hùng

- “ Lũ trẻ”, “đàn chim”" hai hình ảnh điển hình cho nỗi đau thương của nhân dân

- Nghệ thuật đảo ngữ nhấn mạnh: bỏ nhà, mất ổ " tạo nỗi ám ảnh bi thương về cảnh chạy giặc của dân lành.

² Cảnh chạy giặc trong nỗi kinh hoàng của nhân dân.

c. Hai câu luận

 Bến Nghé: của tiền -> tan bọt nước

- Đồng Nai: tranh ngói -> nhuốm màu mây

=> Địa danh nổi tiếng,  ><   cảnh bị hủy diệt

Trù phú, sàm uất, tươi  ><  kiệt cùng, 1 màu

Đẹp, bình yên ><  đen tối, tan hoang

=> Cảnh quê hương trước và sau khi giặc đến đối lập kinh hoàng: sự tận diệt, tận hủy của quân thù.

=> Sáu câu thơ với hình ảnh chân thực, tiêu biểu đã vẽ lại toàn cảnh quê hương khi giặc đến. Một cuộc sống an bình ko còn. Thế vào đó là sự kinh hoàng, đau thương, tan hoang

2. Hai câu thơ cuối: Tâm trạng của tác giả

- Bộc lộ qua câu hỏi tu từ

Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng

Lỡ để dân đen mắc nạn này

-> Tái hiện hiện thực: quê hương ngập tràn bóng giặc nhưng triều đình ko động thái biểu hiện nào. Tâm trạng phẫn uất, thất vọng.

-> Nỗi chờ mong khắc khoải sự xuất hiện của trang dẹp loạn cứu nước.

-> Lời kêu gọi tha thiết lòng yêu nước có trong mọi người để hành động chống lại kẻ thù

=> Tấm lòng yêu nước sâu sắc của Đồ Chiểu