Ngữ văn lớp 8 - Bài 17: Hoạt động ngữ văn: Làm thơ bảy chữ
I. Ôn tập
* Muốn làm một bài thơ 7 chữ cần :
- Xác định số tiếng và số dòng của bài thơ
- Xác định bằng, trắc của từng tiếng trong thơ
- Xác định đối, niêm giữa các dòng thơ
- Xác định cách ngắt nhịp của bài thơ
* Luật cơ bản : Nhất tam ngũ bất luận, nhị tứ lục phân minh
II. Ví dụ mẫu
Bài thơ “Bánh trôi nước”.
* Số tiếng : 28, số dòng 4
Thất ngôn tứ tuyệt
* Bằng trắc :
a, Dòng 1 : Em(B)–trắng(T)–vừa (B)
b, Dòng 2 : Nổi(T)–chìm(B)–nước(T)
c, Dòng 3 : Nát(T) – dầu(B) – kẻ(T)
d, Dòng 4 : Em(B) – giữ(T) – lòng(B)
* Đôi, niệm :
- Bằng đối với trắc
- Các cặp niệm : Nổi – nát, chìm – dầu, nước – kẻ
* Nhịp : 4/3, hoặc 2/2/3
* Vần : Chân, bằng : (on) tiếng 7 ở các câu 1, 2, 4
III. Luyện tập
1, Nhận diện luật thơ
* Bài a : Nhịp 4/3
Chiều
B B T T T B B
T T B B T T B
T T B B B T T
B B T T T B B
- Gieo vần : Tiếng 7 câu 1 với tiếng 7 câu 4
- Bài thơ được làm theo thể bằngLuật cơ bản là : nhất, tam, ngũ bất luận ; nhị, tứ, lục phân minh .
Sửa sai :
Trong túp lều tranh cánh liếp che,
Ngọn đèn mờ toả ánh xanh lè.
Tiếng chài nhịp một trong đêm vắng,
Như bước thời gian đếm quãng khuya .
Cách khác :
Ngọn đèn mờ toả ánh vàng khè.
Bóng đèn mờ tỏ , bóng đêm nhoè.
Ngọn đèn mờ toả bóng trăng nhoè.
Ngọn đèn mờ toả ánh trăng loe.
2. Tập làm thơ:
a/ Làm tiếp hai câu thơ của Tú Xương .
Tôi thấy người ta có bảo rằng :
Bảo rằng thằng Cuội ở cung trăng !
Chứa ai chẳng chứa,chứa thằng Cuội,
Tôi gớm gan cho cái chị Hằng.
b/ Làm tiếp hai câu thơ .
Vui sao ngày đã chuyển sang hè,
Phượng đỏ sân trường rộn tiếng ve .
Phấp phới trong lòng bao tiếng gọi,
Thoảng hương lúa chín gió đồng quê.
Hoặc :
Cảnh ấy lòng ai không phấn chấn.
(Đã mùa hè thì hai câu tiếp phải : chuyện mùa hè, chia tay, hẹn hò nhau...)