Ngữ Văn lớp 7 - Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

I. TÌM HIỂU CHUNG:

1. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

a. Đọc bài văn :   Cảm nghĩ về một bài ca dao"

" Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ

   Cảnh minh học trong bài học có bóng một người đội khăn, mặc áo dài, chắp tay sau lưng, quay mặt trông trời lấp lánh sao, bên cái cầu rửa ở bờ ao tối mờ mờ.
   Có lúc tôi đã nghĩ đây là một người quen thật của tôi, có thể là họ hàng ruột thịt kiếm ăn ở một phương xa đang hướng về cố hương: 

Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai

    Tôi chỉ lơ mơ nghe thầy giảng giải các nghĩa, các ý và so sánh hình tượng. Tất cả tâm trí và mắt nhìn của tôi càng như dính vào mạng tơ rung rung trước gió với một con nhện lơ lửng giữa khoảng không đang giơ giơ càng, vừa ra vẻ nghển trông, vừa ra vẻ vờn đón, ngạc nhiên và thất vọng. Tiếng gió khuya vu vu. Và chính bóng người chỉ thấy đầu đội khăn, tay chắp sau lưng mà không thấy mặt kia, đang nấc lên mà gọi trời, gọi sao, gọi nhện.

Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn

    Thì ra cái vùng sao như cát, như thủy tinh vãi kia ở trong tranh minh họa là dải Ngân Hà? A! Sông Ngân! Sông Ngân! Thế là con sông điển tích mà tôi được biết bấy lâu, hằng năm cứ đến tháng bảy thì có một đôi vợ chồng tên là Ngưu Lang và Chức Nữ được quá giang gặp nhau, và chỉ được gặp nhau có một ngày thôi ấy, lại chính là con sông có một người không có tên nhưng tôi thấy lại quen quen và thân thương, đang ngược mặt lên trông ngắm mà nhớ thương, mà mong đợi. Mong đợi và nhớ thương không tả rõ là ai, là đâu, là gì, mà sao vẫn thấy có một người, có một nơi, có một tình, có một cảnh, vừa man mác, vừa bâng khuâng, vừa da diết vô cùng.

Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ.

    Lại con sông Tào Khê này nữa! Hơn bốn mươi năm sau đấy, tôi đã được tới đứng trên bờ phù sa của nó mà trông trời trông mây sông nước rồi cả sao khuya. Sông Tào Khê vắt qua huyện Quế Võ tỉnh Hà Bắc, thông ra chợ Cầu, nhỏ hẹp thôi, nhưng cũng chảy xiết lòng người, khiến những ai kia đã phải nghẹn ngào:

Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn

mà nói với sông:
- Ôi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta!
    Vì nhớ mà buồn, một bài không phải học kĩ mà cũng thuộc lòng ngay cả nhiều bạn tôi xưa cũng thấy như thế "
 

b. Nhận xét:

  Bài ca dao được lược bớt 2 câu còn 8 câu .Mỗi đoạn văn tác giả trình bày 1 cặp câu 6/8

- Đoạn 1: Một người đàn ông ,thậm chí là người quen đang đứng ở cầu rửa của ao, mặt ngẩng lên trời, bên bóng tối mờ mờ ….

-> Đây là cách giả định, cụ thể hoá, đặt mình vào trong cảnh để thể nghiệm, bày tỏ cảm xúc.

=> Tưởng tượng

- Đoạn 2: Tưởng tượng cảnh ngóng trông và tiếng kêu, tiếng nấc của người mình trông ngóng

-> Tưởng tượng, liên tưởng .

- Đoạn 3:

- Suy ngẫm về con sông Ngân Hà con sông chia cắt,con sông thương nhớ à suy ngẫm về cuộc tình. Nghĩ rằng cũng đang có một người nào đó mong chờ, đợi mình.

-> Suy ngẫm

- Đoạn 4:

- Từ 2 chữ “Tào khê” mà tác giả liên tưởng đến con sông Tào Khê chảy qua sông Cầu và thể hiện lòng chung thuỷ à với Tào khê như chính dòng Tào khê không bao giờ cạn.

-> Suy ngẫm .

2. Ghi nhớ: 

- Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ( bài văn, bài thơ ) là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó
- Bài cảm nghĩ về tác phẩm văn học cũng có ba phần:
+ Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc tác phẩm
+ Thân bài: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên
+ Kết bài: Ấn tượng chung về tác phẩm
-