Văn 8 - Bài 1: Tôi đi học - Thanh Tịnh
I/ Đọc- Tìm hiểu chung.
1/ Tác giả:
- Thanh Tịnh (1911 – 1988). Quê ở Huế. Ông là tác giả của nhiều tập truyện ngắn, tập thơ như : Quê mẹ, Đi từ giữa mùa sen …
- Sáng tác của Thanh Tịnh đậm chất trữ tình, đằm thắm, êm dịu.
2/ Tác phẩm:
- Được in trong tập Quê mẹ (XB 1941)
3/ Đọc- hiểu chú thích:
4/ Thể loại: Tác phẩm có thể xếp vào kiểu văn bản biểu cảm vì toàn truyện là cảm xúc tâm trạng của tác giả trong buổi tựu trường đầu tiên.
5/ Bố cục: 5 Phần
+ Đoạn 1: “Từ đầu … tưng bừng rộn rã”
+ Đoạn 2: “Buổi mai … trên ngọn núi”
+ Đoạn 3: “Trước sân trường … trong lớp”
+ Đoạn 4: “Ông đốc … chút nào hết”
+ Đoạn 5: Phần còn lại.
II/ Đọc – Hiểu văn bản.
1. Hoàn cảnh khơi lại cảm xúc:
- Vào cuối thu:
+ Cảnh thiên nhiên: lá rụng nhiều, mây bàng bạc.
+ Cảnh sinh hoạt: mấy em bé đến trường.
- Tâm trạng: Náo nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã
=> Đó là những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng
=> Biến chuyển của cảnh vật xang thu
Hình ảnh những em bé núp dưới bóng mẹ lần đầu tiên tới trường, đã gợi lại cho nhân vật tôi nhớ lại kỉ niệm ngày đầu tiên đi học
2. Cảm giác của nhân vật Tôi trong buổi tựu trường đầu tiên
a/ Khi cùng mẹ đến trường:
- Con đường quen tự nhiên thấy lạ, cảm thấy cảnh vật thay đổi, … hôm nay tôi đi học.
=> Trang trọng đứng đắn muốn được tự nhiên nhí nhảnh như những học trò cũ .Muốn được thử sức mình
b/ Khi đứng giữa sân trường:
- “Ngôi trường vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm … lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ”
- “Cảm thấy mình chơ vơ … những cậu bé vụng về, lúng túng như tôi cả.”
- “Các cậu cũng đang run run theo nhịp bước”
=> Lo sợ vẩn vơ bỡ ngỡ ngập ngùng e ngại
c. Khi nghe ông đốc gọi tên vào lớp:
- Hồi hộp chờ nghe tên mình“tôi cảm thấy như quả tim tôi ngừng đập” ...
=> Lúng túng sợ hãi khóc trong lòng mẹ
d. Khi ngồi trong lớp đón nhận giờ học đầu tiên:
- Chú bé quen ngay với lớp học, với chỗ ngồi, với người bạn tí hon bên cạnh.
=> Vừa ngỡ ngàng, vừa tự tin n.v Tôi nghiêm trang bước vào giờ học đầu tiên.
3/ Đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm
a/ Đặc sắc nghệ thuật:
- Truyện ngắn được bố cục theo trình tự thời gian.
- Nghệ thuật so sánh giàu hình ảnh, giàu sức gợi cảm.
- Kết hợp hài hòa giữa kể, miêu tả và bộc lộ cảm xúc.
b/Sức cuốn hút của tác phẩm:
- Từ bản thân tình huống truyện, buổi tựu trường đầu tiên trong đời đó chứa chan cảm xúc thiết tha.
- Từ tình cảm trừu mến của những người lớn đối với các em nhỏ lần đầu tiên đến trường.
III/ Tổng kết:
1. Nghệ thuật
- Miêu tả tinh tế chân thực diễn biến tâm trạng ngày đầu tiên đi học
- Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm hình ảnh so sánh độc đáo
- Giọng điệu trữ tình trong sáng
2. Ý nghĩa
- Buổi tựu trường đầu tiên không thể nào quên trong kí ức của nhà văn Thanh Tịnh