Ngữ văn lớp 8 - Bài 24: Hành động nói (tiếp theo)

I/ Cách thực hiện hành động nói.

1. Ví dụ:

- Đọc đoạn trích ''Tinh thần yêu nước của nhân dân ta''

2. Nhận xét:

- Câu nghi vấn: dùng để hỏi (dùng trực tiếp), dùng để điều khiển, bộc lộ cảm xúc (dùng gián tiếp)

- Câu cầu khiến: dùng để điều khiển (dùng trực tiếp)

- Câu trần thuật: dùng để trình bày (dùng trực tiếp), dùng để hứa hẹn, điều khiển (dùng gián tiếp)

- Câu cảm thán:dùng để bộc lộ cảm xúc (dùng trực tiếp)

3. Kết luận:

- 2 cách là dùng trực tiếp (chức năng chính, phù hợp của từng kiểu câu với hành động đó) và dùng gián tiếp (thực hiện bằng kiểu câu khác)

II. Bài học:

- Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động (cách dùng trực tiếp) hoặc bằng các kiểu câu khác (cách dùng gián tiếp).

III/ Luyện tập.

Bài tập 1.

- Từ xưa các bậc trung thần ..không có?(Câu nghi vấn thực hiện hành động khẳng định).

- Lúc bấy giờ.. được không?(Câu nghi vấn thực hiện hành động phủ định).

- Lúc bấy giờ,... phỏng có được không?(Thực hiện hành động khẳng định).

- Vì sao vậy?(Thực hiện hành động gây sự chú ý).

- Nếu vậy, rồi đây,...trong trời đất nữa? (Thực hiện hành động phủ định.

* Như vậy, phần đầu tạo tâm thế cho các tướng sĩ nghe những lí lẽ của tac giả.

Tiếp là thuyết phục,động viên,khích lệ các tướng sĩ.

Cuối cùng là khẳng định chỉ có con đường là chiến đấu.

Bài tập 2.

Tất cả các câu trên đều là câu trần thuật thực hiện hành động cầu khiến, kêu gọi.

- Cách dùng gián tiếp này tạo sự đồng cảm sâu sắc, nó khiến cho những nguyện vọng của lãnh tụ trở thành nguyện vọng của mỗi người.

Bài tập 3:

Các câu có mục đích cầu khiến.

- Song anh có cho....dám nói..

- Anh đã nghĩ thương em như thế hay .. thì em chạy sang...

- Được, chú mày cứ nói thẳng..

-  Thôi, im cái điệu..

* Nhận xét:+ Dế Choắt yếu đuối nên cầu khiến nhã nhặn, khiêm tốn.

+ Dế Mèn ỷ thế là kẻ mạnh nên giọng điệu ngạo mạn, hách dịch.

Bài tập 4.

Có thể dùng cả năm cách.

Hai cách b và e nhã nhặn lịch sự hơn.