Ngữ Văn lớp 7 - Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm

Ngữ Văn lớp 7 - Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm

I. TÌM HIỂU CHUNG:

1. Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm:

a. Ví dụ 1: Chỉ ra các yếu tố tự sự và miêu tả trong bài thơ "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" và nêu ý nghĩa của chúng đối với bài thơ

Tác phẩm:

-“Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”

- Đoạn 1: Tự sự (2 dòng đầu). Mô tả(3 dòng sau). -> Tạo bối cảnh chung.

- Đoạn 2: Tự sự kết hợp với biểu cảm

-> Uất ức vì già yếu.

- Đoạn 3: Tự sự+miêu tả (6 câu đầu), Biểu cảm(2 câu sau).

-> Sự cam phận của nhà thơ.

- Đoạn 4: Biểu cảm, tình cảm cao thượng, vị tha sáng ngời vươn lên từ cảnh đói nghèo…

* Ghi nhớ 

- Muốn phát biểu suy nghĩ, cảm xúc đối với đời sống xung quanh, hãy dùng các phương thức tự sự và miêu tả để gợi ra đối tượng biểu cảm và gửi gắm cảm xúc.

b. Ví dụ 2: Chỉ ra yếu tốt tự sự, miêu tả trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của chúng:
"Những ngón chân của bố khum khum, lúc nào cũng như bám vào đất để khỏi trơn ngã. Người ta nói "đấy là bàn chân vất vả". Gan bàn chân bao giờ cũng xám xịt và lỗ rỗ, bao giờ cũng khuyết một miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người khác. Mu bàn chân mốc trắng, bong da từng bãi, lại có nốt lấm tấm. Đêm nào bố cũng ngâm nước nóng hòa muối, gãi lấy gãi để rồi xỏ vào đôi guốc mộc. Khi ngủ bố rên, rên vì đau mình, nhưng cũng vì rên vì nhức chân. Rượu tê thấp không tài nào xoa bóp khỏi
Bố đi chân đất. Bố đi ngang dọc đông tây đâu con không hiểu. Con chỉ thấy ngày nào bố cũng ngâm chân xuống nước, xuống bùn để câu quăng. Bố tất bật đi từ sương còn đẫm ngọn cây ngọn cỏ. Khi bố về cũng la lúc cây cỏ đẫm sương đêm. Cái thúng câu bao lần chà đi xát lại bằng sắn thuyền. Cái ống câu nhẵn mòn, cái cần câu bóng dấu tay cầm... Con chỉ biết cái hòm đồ nghề cắt tóc sực mùi dầy máy tra tông-đơ, cái ghế xếp bao lần thay vải, nó theo bố đi xa lắm
Bố ơi! Bố chữa làm sao được lành lặn đôi chân ấy: đôi bàn chân dầm sương dãi nắng đã thành bệnh."

- Tự sự: Kể chuyện bố ngâm chân nước muối, bố đi sớm về khuya…

- Miêu tả: Bàn chân của bố…

-> Làm nền tảng cho cảm xúc thương bố ở cuối bài.

* Ghi nhớ 

- Tự sự và miêu tả ở đây nhằm khiêu gợi cảm xúc, do cảm xúc chi phối chứ không nhằm mục đích kể chuyện, miêu tả đầy đủ sự việc.