Ngữ Văn lớp 6 - Quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả

Ngữ Văn lớp 6 - Quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả

I. Quan sát ,tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.

1. Ví dụ:

*Cho các đoạn văn:
Đoạn 1:
Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ
Đoạn 2:
Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối [...]. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi àng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận
Đoạn 3:
Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim ríu rít. Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng ngàn búp nõn xlaf hàng ngàn ánh nến trong xanh, tất cả đều lóng lánh, lung linh trong nắng. Chào mào, sáo sậu, sáo đen,... đàn đàn lũ lũ bay đi bay về, lượn lên lượn xuống. Chúng nó gọi nhau, trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau, ồn mà vui không thể tưởng được. Ngày hội mùa xuân đấy!
*Câu hỏi:
a) Mỗi đoạn văn trên giúp cho em hình dung được những đặc điểm nổi bật gì của sự vật và phong cảnh được miêu tả?
b) Những đặc điểm nổi bật đó thể hiện ở những từ ngữ và hình ảnh nào? Để viết được các đoạn văn trên, người viết cần có năng lực gì?

2. Nhận xét

* Đoạn 1 : 

- Tả chàng Dế Choắt gầy gò đáng thương

-  Đặc điểm Thể hiện nỗi bật qua từ ngữ hình ảnh: gầy gò, lêu nghêu, bè bè, nặng nề, ngẫn ngẫn ngơ ngơ.

* Đoạn 2 :

-  Tả cảnh đẹp thơ mộng và hùng vĩ của sông nước Cà Mau- Năm Căn.

- Các từ ngữ: giăng chi chít như mạng nhện, trời xanh, nước xanh, rừng xanh

rì rào bất tận, mênh mông, ầm ầm như thác.

* Đoạn 3 :

-  Tả cảnh mùa xuân xinh đẹp, vui, náo nức như ngày hội.

- Từ ngữ thể hiện : chim ríu rít , cây gạo, tháp đèn lồng khổng lồ, ngàn hoa lửa, ngàn búp nõn nến trong xanh.

* Các năng lực: Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét…cần phải sâu sắc dồi dào và tinh tế.

2. Những câu văn có sự liên tưởng, tưởng tượng, so sánh và nhận xét.

- Đoạn 1: như gã nghiện thuốc phiện, như người cởi trần mặc áo ghi lê

- Đoạn 2: như mạng nhện như thác, như người bơi ếch, như dãy trường thành vô tận

- Đoạn 3: như tháp đèn, như ngọn lửa, như nến xanh.

→ Nó thể hiện đúng, rõ hơn cụ thể hơn về đối tượng và gây bất ngờ lý thú cho người đọc, người nghe.

- Nếu bỏ đi, so sánh, liên tưởng, tưởng tượng -> chung chung và khô khan, khó hiểu.

3. Ghi nhớ :

 Muốn tả được trước hết ta phải biết quan sát, tưởng tượng , so sánh , liên tưởng… để làm nổi bật lên những đặc điểm tiêu