Lịch sử lớp 7 - Bài 22: Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền
I. Tình hình chính trị - xã hội
1/ Triều đình nhà Lê.
- Nguyên nhân: Vua quan không lo việc nước,chỉ hưởng lạc xa xỉ,xây dựng cung điện tốn kém.
- Hậu quả:+ Triều đình rối loạn nội bộ chia bè kéo cánh tranh giành quyền lực.
+ Đời sống nhân dân vô cùng khổ cực.
-> Nhận xét: kém về năng lực và nhân cách đẩy chính quyền và đất nước vào thế tự suy vong.
2/ Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu Thế kỷ XVI.
a. Nguyên nhân.
- Nhân dân bị bóc lột nặng nề ( Đời sống cực khổ ).
- Mâu thuẫn giai cấp sâu sắc ( nông dân >< phong kiến & Địa chủ)
b. Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu.
- Khởi nghĩa Trần Tuân (1511) - Hưng Hóa và Sơn Tây
- Lê Hy, Trịnh Hưng (1512) - Nghệ An và Thanh Hóa.
- Khởi nghĩa Phùng Chương (1515) ở Tam Đảo.
- Khởi nghĩa Trần Cảo (1516) - Đông Triều (QuảngNinh)
c. Kết quả: Thất bại.
d.Ý nghĩa: Góp phần làm cho nhà Lê mau chóng sụp đổ.
=>Nhận xét: quy mô rộng lớn, nhưng lẻ tẻ, chưa đồng loạt.
II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn phân tranh
1/ Chiến tranh Nam - Bắc triều
a. Sự hình thành Nam – Bắc triều:
- 1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê, lập ra nhà Mạc -> Bắc triều.
- 1533 Nguyễn Kim vào Thanh Hóa lập một người dòng dõi nhà Lê lên làm vua -> Nam triều.
b. Nguyên nhân: Bắc triều >< Nam triều
c. Diễn biến: Diễn ra hơn 50 năm.
d. Kết quả: Năm 1592 Nam triều chiếm được Thăng Long, họ Mạc chạy lên Cao Bằng, chiến tranh chấm dứt.
Hậu quả: - Gây tổn thất lớn về người và của.
- Hàng vạn người phải đi phu , đi lính.
- Chính quyền không chăm lo phát triển sản xuất -> Đời sống nhân dân cực khổ.
- Nhân dân phải phiêu tán khắp nơi.
2/. Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng trong - Đàng ngoài.
a. Hình thành thế lực họ Nguyễn
- Năm 1545 Nguyễn Kim chết con rể là Trịnh Kiểm lên nắm binh quyền, con thứ của Nguyễn Kim là Nguễn Hoàng được cử vào trấn thủ Thuận Hoá,Quảng Nam.
-> Thế lực họ Nguyễn ở đàng Trong được hình thành
- Nguyên nhân: họ Trịnh >< họ Nguyễn
b. Diễn biến: Từ năm 1627 -> 1672 họ Trịnh và họ Nguyễn đã đánh nhau 7 lần không phân thắng bại.
c. Kết quả: Lấy sông Giang làm ranh giới phân chia đất nước Đàng trong - Đàng ngoài.
d.Hậu quả: - Đất nước chia cắt Đàng trong – Đàng ngoài
- Gây trở ngại cho giao lưu KT-VH đất nước không phát triển được.
- Cư dân ở 2 bên bờ sông Gianh phải chuyển đi nơi khác.
- Dải đất từ Nghệ An -> Quảng Bình là chiến trường khốc liệt.
- Tính chất: cuộc chiến tranh này Phi nghĩa
=> Nhận xét: Không ổn định, chính quyền luôn thay đổi, Chiến tranh xẩy ra liên miên, Đời sống khổ cực.