BÀI 9: NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

BÀI 9: NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

 

1. Nguồn gốc, bản chất của nhà nước.

a. Nguồn gốc của nhà nước.


  Công xã nguyên thủy     Chiếm hữu nô lệ     Phong kiến      Tư bản chủ nghĩa     Xã hội chủ nghĩa

     (Chưa có nhà nước)                                                  4 kiểu nhà nước

 

- Xã hội cộng sản nguyên thủy chưa có nhà nước vì:

+ Trình độ của lực lượng sản xuất còn thấp kém, khối lượng sản phẩm chỉ đủ nhu cầu tối thiểu của các thành viên trong xã hội.

+ Không có dư thừa làm của riêng, chưa có tư hữu về tài sản, chưa có sự phân chia giai cấp, chưa có sự bóc lột, do đó chưa có nhà nước.

- Nhà nước đầu tiên trong lịch sử xuất hiện:

+ Thời kì cuối của xã hội cộng sản nguyên thủy lực lượng sản xuất phát triển, sự phân công lao động xh được mở rộng làm cho năng suất lao động tăng lên, sản phẩm ngày càng nhiều, xuất hiện điều kiện chiếm đoạt của cải dư thừa làm tài sản riêng, người có địa vị (tù trưởng, thủ lĩnh quân sự) chiếm đoạt tài sản.

Tư hữu tài sản → chế độ tư hữu hình thành → xã hội phân chia → giai cấp đối lập nhau: giai cấp bóc lột và giai cấp bị bóc lột → mẫu thuẫn gay gắt → cần một tổ chức quyền lợi mới (giai cấp chiếm ưu thế về kinh tế) → nhà nước được hình thành

b. Bản chất của nhà nước.

Nhà nước là sản phẩm của xã hội có giai cấp, do đó nhà nước bao giờ cũng mang bản chất giai cấp của một giai cấp nhất định – giai cấp thống trị. Bản chất giai cấp của nhà nước thể hiện:

- Nhà  nước là bộ máy dùng để duy trì sự thống trị của giai cấp này đối với giai cấp khác.

- Nhà nước là bộ máy trán áp đặc biệt của giai cấp này đối với giai cấp khác.

2. Nhà  nước pháp quyền XHCN Việt Nam

a) Thế nào là nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam

- Nhà nước pháp quyền là nhà nước quản lí mọi mặt đời sống xã hội bằng pháp luật, mọi hoạt động của các cơ quan nhà nước và công dân đều được thực hiện trên cơ sở pháp luật.

- Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa : là nhà nước của dân, do dân, vì dân, quản lí mọi mặt đời sống xã hộ bằng pháp luật do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.

b) Bản chất của nhà nước

  Nhà nước là sản phẩm của xã hội có giai cấp, do đó nhà nước bao giờ cũng mang bản chất giai cấp của một giai cấp nhất định – giai cấp thống trị. Bản chất giai cấp của nhà nước thể hiện:

- Nhà  nước là bộ máy dùng để duy trì sự thống trị của g/c này đối với g/c khác.

Giai cấp thống trị sử dụng nhà nước để duy trì quyền lực về kinh tế, chính trị và tư tưởng đối với xã hội. Thông qua nhà nước giai cấp thống trị về kinh tế, trở thành giai cấp thống trị về chính trị và tư tưởng; ý chí của giai cấp thống trị thể hiện thành ý chí của nhà nước, bắt buộc mọi người phải tuân theo.

- Nhà nước là bộ máy trán áp đặc biệt của giai cấp này đối với giai cấp khác.
Lực lượng như quân đội , nhà tù, cảnh sát...để bảo vệ địa vị thống trị và lợi ích của mình và để đàn áp các giai cấp bị thống trị.

2. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam

a. Thế nào là nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

- Nhà nước pháp quyền: quản lý mọi mặt đời sống xã hội bằng pháp luật, và nhà nước hoạt động trong khuân khổ pháp luật.

- Đặc điểm của NN pháp quyền XHCN:

Nhà nước pháp quyền XHCN : là nah2 nước của dân, do dân, vì dân, quản lí mọi mặt đời sống xã hội bằng pháp luật do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.

b. Bản chất của NN pháp quyền XHCN VN.

- Nhà  nước ta mang bản chất giai cấp công nhân, vì những thành quả cách mạng của quần chúng nhân dân lao động do giai cấp công nhân thông qua chính Đảng của mình là ĐCSVN lãnh đạo.

- Bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước ta được biểu hiện tập trung nhất ở sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với nhà nước.

- Bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước ta bao hàm cả tính nhân dân, tính dân tộc sâu sắc:

+ Tính nhân dân:

.  Nhà nước của dân, do dân, vì dân

.  Nhân dân tham gia quản lý nhà nước

.  Thể hiện ý chí và nguyện vọng của nhân dân

.  Là công cụ để nhân dân thực hiện quyền làm chủ

+ Tính dân tộc:

.  Đoàn kết toàn dân tộc

.  Có những chính sách đúng, chăm lo lợi ích các dân tộc

. Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc

c. Chức năng của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

     Chức năng của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là hoạt động quyền lực của nhân dân trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

- Chức năng đảm bảo an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội

+ Phòng ngừa, ngăn chặn mọi âm mưa gây rối, phá hoại, bạo loạn.  

+ Ổn định chính trị, an toàn xã hội  để xây dựng và Phát triển kinh tế.

- Tổ chức và xây dựng, bảo đảm thực hiện các quyền tự do, dân chủ và lợi ích hợp pháp của công dân:

+ Xây dựng và quản lý nền kinh tế

+ Xây dựng và quản lý văn hoá, giáo dục, k.học

+ Xây dựng và đảm bảo các chính sách xã hội

+ Xây dựng hệ thống pháp luật

- So sánh:

NN CHNL, PK, TBCN

NN XHCN (VN)

+ Bạo lực - trấn áp: bảo vệ và duy trì sự thống trị của giai cấp bóc lột

+ Tổ chức – xây dựng: đem lại sự giàu có cho giai cấp bóc lột.

 

+ Bạo lực – trấn áp: chống lại giai cấp bóc lột, thế lực thù địch và ATXH.

+ Tổ chức – xây dựng: xây dựng xã hội mới, nền KT mới, nền văn hóa mới, con người mới

d. Vai trò của nhà nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa  XHCN Việt Nam trong hệ thống chính trị.

- Hệ thống Chính trị là một chỉnh thể các tổ chức chính trị xã hội hợp pháp.

- Hệ thống Chính trị ở nước ta lấy chủ nghĩa Mác-Leenin làm nền tảng tư tưởng, lý luận trong hoạt động.

- Vai trò của hệ thống chính trị:

+ Thể chế hoá và tổ chức thực hiện đường lối chính trị của Đảng Cộng sản VN, thể chế hoá và thực hiện quyền làm chủ của nhân dân.

+ Tổ chức xây dựng xã hội mới – Xã hội Chủ nghĩa.

+ Là công cụ hữu hiệu để Đảng thực hiện vai trò của mình đối với toàn xã hội.

+ Là công cụ chủ yếu của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa

3. Trách nhiệm của công dân trong việc tham gia xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN VN.

+ Gương mẫu thực hiện và tuyên truyền, vận động mọi người thực hiện tốt đường lối, chính sách của Đảng, Pháp luật của Nhà nước.

+ Tích cực tham gia các hoạt động: Xây dựng củng cố, bảo vệ chính quyền; giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.

+ Phê phán, đấu tranh với những hành vi vi phạm pháp luật.

+ Thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác trước những âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch.