BÀI 5. CÁC NƯỚC CHÂU PHI VÀ CHÂU MỸ LA TINH

I. Các nước Châu Phi

• Lục địa lớn thứ 3 thế giới, gồm 54 nước với diện tích 30,3 tr km2, 800 triệu người (2002).

1. Vài nét về cuộc đấu tranh giành độc lập.

• Phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân ở Châu Phi phát triển từ những năm 50 của thế kỉ XX, trước hết là ở Bắc Phi, sau đó lan rộng ra các khu vực khác.

Khu vực Bắc Phi

Khu vực Nam Phi

Cuộc binh biến của binh lính, sĩ quan yêu nước Ai Cập (1952), lật đổ vương triều Pharuc, lập ra nước Cộng hòa Ai Cập (18/6/1953). Cùng năm 1952 Libi giành độc lập; An-giê-ri (1954-1962); 1956 - Tuy-ni-di, Ma-rốc, Xu-đăng; 1957 - Gana; 1958 - Ghi nê. Năm 1960 là được gọi là "Năm châu Phi" với 17 nước được trao trả độc lập. Năm 1975, thắng lợi của cách mạng Ăng-gô-la và Mô-dăm-bích đã chấm dứt chủ nghĩa thực dân cũ, hệ thống thuộc địa của Bồ Đào Nha bị tan rã . Từ sau năm 1975, hoàn thành cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân cũ, giành độc lập dân tộc

Trước áp lực đấu tranh của người da màu,  bản Hiến pháp 11/1993, chế độ phân biệt chủng tộc (Apácthai) bị xóa bỏ. 4/1994 trong cuộc bầu cử dân chủ, Nexơn Manđêla trở thành Tổng thống da đen đầu tiên của nước Cộng hòa Nam Phi.

 

II. Các nước Mỹ Latinh

• Gồm 33 nước với diện tích trên 20,5 triệu km2 và dân số 517 triệu người (2000).

1. Vài nét về quá trình đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc

• Từ đầu thế kỉ XIX, nhiều nước ở Mĩ Latinh sớm giành được độc lập từ tay thực dân Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha nhưng sau đó lệ thuộc Mỹ
• Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Mĩ tìm cách biến khu vực Mĩ Latinh thành “sân sau “, xây dựng chế độ độc tài thân Mĩ.

-> Phong trào đấu tranh chống chế độ độc tài thân Mỹ bùng nổ và phát triển, tiêu biểu là thắng lợi của cách mạng Cu Ba.

• Tháng 3/1952, Mỹ giúp Batixta lập chế độ độc tài quân sự, xóa bỏ Hiến pháp 1940, cấm các đảng phái chính trị hoạt động, bắt giam và tàn sát nhiều người yêu nước…
• Nhân dân Cu Ba đấu tranh chống chế độ độc tài Batixta dưới sự lãnh đạo của Phiđen Cátxtơrô.
• Ngày 1/1/1959, chế độ độc tài Batixta bị lật đổ, nước Cộng hòa Cu Ba thành lập do Phiđen Cátxtơrô đứng đầu.
• Sau khi cách mạng thành công, Cu ba tiến hành cải cách dân chủ.
• 1961 tiến hành Cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
• Với sự nỗ lực của nhân dân và sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nhĩa  đạt nhiều thành tựu như xây dựng  công nghiệp với cơ cấu ngành hợp lý, nông nghiệp đa dạng, đạt thành tựu cao về văn hóa, giáo dục, y tế, thể thao….
• Các nước khác:
  • Tháng 8/1961, Mĩ đề xuất tổ chức Liên minh để lôi kéo các nước Mĩ Latinh nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của Cu Ba.
  • Thập kỉ 60 - 70, phong trào đấu tranh chống Mĩ và chế độ độc tài thân Mĩ giành độc lập phát triển và giành nhiều thắng lợi.
  • 1964 - 1999 nhân dân Panama đấu tranh và thu hồi chủ quyền kênh đào Panama
  • Các quốc đảo vùng biển Caribê lần lượt giành độc lập:

            + 1962 Hamaica, Triniđát, Tôbagô.
            + 1966 Guyana, Bácbađốt
            + 1983 có 13 nước độc lập ở Ca ri bê
Với nhiều hình thức: bãi công của công nhân, nổi dậy của nông dân, đấu tranh nghị trường, đấu tranh vũ trang…., biến châu lục này thành “lục địa bùng cháy”, tiêu biểu là phong trào đấu tranh vũ trang ở Vênêxuêla, Goatêmala, Côlômbia, Pêru…)
Kết quả: chính quyền độc tài ở Mỹ La tinh bị lật đổ, chính phủ dân tộc dân chủ được thiết lập.