Bài 47. Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người

ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT VÀ SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI

Và sinh đẻ có kế hoạch ở người.

I. Điều khiển sinh sản:

   Tăng sinh: Tăng khả năng sinh sản (tăng số con được sinh ra).

1. Điều khiển số con: Làm tăng hoặc giảm số con.

  Một số biện pháp làm tăng số con: 

    Sử dụng hoocmon, hoặc tạo điều kiện môi trường thuận lợi, nuôi cấy phôi… để tăng số lứa (thay đổi chế độ chiếu sáng có thể làm gà nuôi đẻ 2 trứng/ngày), tăng số con đẻ trong một lứa (sử dụng hoocmon thuỳ trước tuyến yên có thể gây đa thai)…

2. Điều khiển giới tính của đàn con: Tăng tỉ lệ đực hoặc cái.

- Muốn tăng nhanh đàn gia súc, thu hoạch nhiều trứng, sữa cần tăng nhiều con cái. Muốn thu nhiều thịt, tơ tằm…cần tăng nhiều con đực.

- Biện pháp điều khiển: Sử dụng các biện pháp kĩ thuật như lọc, li tâm, điện di để tách tinh trùng thành hai loại (X và Y) sau đó tuỳ theo nhu cầu về đực hay cái mà chọn loại tinh trùng thụ tinh với trứng.

3. Thụ tinh nhân tạo:

- Tinh trùng được lấy từ cơ thể đực, bảo quản lạnh. Sau đó lấy thụ tinh trong cơ thể cái hoặc thụ tinh ngoài cơ thể cái (tách trứng ra ngoài cơ thể), trứng sau khi thụ tinh được cấy trở lại cơ thể cái. Biện pháp này làm tăng hiệu quả của quá trình thụ tinh tạo hợp tử, tăng khả năng sinh sản ngoài ra có thể tạo ra thế hệ con theo ý muốn (giới tính, các đặc tính quý của con đực…).

- Ngoài áp dụng đối với các động vật, ngày nay thụ tinh nhân tạo và nuôi cấy phôi ngày nay được áp dụng với những trường hợp ở người hiếm muộn, khó sinh con.

4. Nuôi cấy phôi:

- Sử dụng hoocmon thúc đẩy trứng chín và rụng ® tách các trứng ra ngoài ® cho trứng thụ tinh với tinh trùng trong ống nghiệm tạo các hợp tử ® nuôi cấy trong môi trường thích hợp để phát triển thành phôi (có thể dùng phương pháp tách hợp tử đang phân chia tạo nhiều phôi)® đến giai đoạn nhất định cấy phôi vào tử cung con cái.

- Thụ tinh nhân tạo và nuôi cấy phôi ngày nay được áp dụng với những trường hợp ở người hiếm muộn, khó sinh con.

II.  Sinh đẻ có kế hoạch ở người:

 - Ở người, cần sinh đẻ có kế hoạch (điều chỉnh số con, thời điểm và khoảng cách sinh con phù hợp) để nâng cao chất lượng cuộc sống của cá nhân, cộng đồng.

- Có nhiều biện pháp sinh đẻ có kế hoạch hiệu quả như sử dụng bao cao su, dụng cụ tử cung, đình sản, tính ngày rụng trứng…

--> Kế hoạch hoá dân số, đảm bảo sức khoẻ sinh sản (đặc biệt là sức khoẻ sinh sản vị thành niên).