Bài 41: Sinh sản vô tính ở thực vật
SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT
I. Khái niệm chung về sinh sản.
- Khái niệm: Sinh sản là quá trình tạo ra những cá thể mới đảm bảo cho sự phát triển liên tục của loài.
- Các kiểu sinh sản:
+ Sinh sản vô tính
+ Sinh sản hữu tính .
Ví dụ 1: Hạt đậu → cây đậu
Ví dụ 2: Dây khoai lang (hoặc củ) → Cây khoai lang.
Ví dụ 3: Cua đứt càng → mọc càng mới.
II. Sinh Sản Vô Tính Ở Thực Vật
1. Khái niệm:
Là kiểu sinh sản không có sự hợp nhất các giao tử đực và cái (không có sự tái tổ hợp di truyền), con cái giống nhau và giống mẹ.
2. Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật:
|
Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật |
Đặc điểm |
Một số ví dụ ở thực vật |
||
|
Giản đơn |
Cơ thể mẹ tự phân thành các phần, mỗi phần ® cá thể mới. |
Loài tảo Chlorella S2 tế bào mẹ ® 4 tế bào con |
||
|
Bào tử |
Cơ thể mới được sinh ra từ bào tử, bào tử lại được hình thành trong túi bào tử từ thể bào tử. |
Rêu, dương xỉ. |
||
|
Sinh dưỡng tự nhiên |
Rễ |
Cơ thể mới đựơc sinh ra từ một bộ phận (rễ, thân, lá) của cơ thể mẹ. |
Khoai lang (rễ củ) |
|
|
Thân |
Thân củ (khoai tây), thân rễ (cỏ gấu), thân bò (rau má), căn hành (hành, tỏi...) |
|||
|
Lá |
Lá thuốc bỏng |
|||
|
Nhận xét |
Ưu điểm: Cơ thể con giữ nguyên tính di truyền của cơ thể mẹ nhờ quá trình nguyên phân. |
|||
|
Nhược điểm: Không có sự tổ hợp các đặc tính di truyền của bố mẹ nên cá thể con kém thích nghi khi điền kiện sống thay đổi. |
||||
3. Phương pháp nhân giống vô tính (nhân giống sinh dưỡng)
- Giữ nguyên các đặc tính di truyền của cây mẹ nhờ cơ chế nguyên phân.
- Rút ngắn được thời gian phát triển của cây, sớm cho thu hoạch.
a. Ghép chồi và ghép cành:
- Cách tiến hành
- Điều kiện
- Chú ý: Phải cắt bỏ hết lá ở cành ghép ….
b. Chiết và giâm cành
- Cách tiến hành
- Ưu điểm:
+ Giữ nguyên được tính trạng tốt mà ta mong muốn
+ Cho sản phẩm thu hoạch nhanh.
c. Nuôi cấy tế bào và mô TV:
- Cách tiến hành
- Điều kiện
- Cơ sở khoa học: Dựa vào tính toàn năng của tế bào thực vật
- Ý nghĩa:
+ Vừa bảo đảm được các tính trạng di truyền mong muốn vừa đưa lại hiệu quả kinh tế cao như nhân nhanh với số lượng lớn cây giống nông lâm nghiệp quí…
+ Tạo giống cây sạch bệnh.
+ Phục chế giống cây quí.
Ưu và nhược điểm của hình thức sinh sản vô tính:
- Ưu điểm:
+ Giữ được các gen quý của mẹ
+ Cá thể độc lập cũng có khả năng sinh sản.
+ Làm tăng nhanh số lượng loài trong một thời gian ngắn.
+ Có khả năng thích nghi cao trong điều kiện môi trường ổn định.
- Nhược điểm:
+ Thế hệ con kém đa dạng, phong phú.
+ Cá thể con kém thích nghi khi điều kện môi trường thay đổi, gây thoái hoá giống → ảnh hưởng đến năng suất.
4. Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống thực vật và con người.
a. Đối với thực vật:
- Giúp cây duy trì nòi giống
- Sống qua được mùa bất lợi ở dạng thân củ, thân rễ, căn hành.
- Phát triển nhanh khi gặp điều kiện thuận lợi.
b. Đối với con người trong nông nghiệp:
- Duy trì được các tính trạng tốt có lợi cho con người.
- Nhân nhanh giống cây cần thiết trong thời gian ngắn.
- Tạo giống cây sạch bệnh
- Phục chế được các giống cây trồng quí đang bị thoái hoá.
- Giá thành thấp, hiệu quả kinh tế cao.