BÀI 2. LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ GIỮA NHỮNG NĂM 70 ĐẾN ĐẦU NHỮNG NĂM 90 CỦA THẾ KỈ XX.
1. Sự khủng hoảng và tan rã của Liên bang Xô viết.
* Hoàn cảnh:
- Năm 1973 khủng hoảng thế giới.
- Kinh tế Liên Xô lâm vào khủng hoảng: Công nghiệp trì trệ, hàng tiêu dùng khan hiếm; nông nghiệp sa sút.
- Chính trị xã hội dần dần mất ổn định, đời sống nhân dân khó khăn, mất niềm tin vào Đảng và Nhà nước.
- Liên Xô không tiến hành cải cách cần thiết.
Từ những yếu tố trên làm cho đất nước lâm vào khủng hoảng toàn diện.
* Quá trình cải tổ:
- 3/1985 Goóc-ba-chốp đề ra đường lối cải tổ.
- Mục đích:
+ Khắc phục thiếu sót sai lầm, đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng.
+ Xây dựng CNXH đúng bản chất của nó.
- Nội dung cải tổ:
+ Về chính trị: thiết lập chế độ tổng thống, đa nguyên, đa đảng, xoá bỏ Đảng Cộng sản.
+ Về kinh tế: thực hiện nền kinh tếthị trường theo dịnh hướng tư bản chủ nghĩa.
- Nhưng cuộc cải tổ không thành công, đất nước ngày càng lún sâu vào khủng hoảng.
* Hậu quả:
+ Đất nước lún sâu vào khủng hoảng và rối loạn.
+ 19/8/1991, đảo chính lật đổ Goóc-ba-chốp nhưng thất bại.
+ 21/12/1991, 11 nước cộng hòa tuyên bố độc lập.→ SNG.
+ 25/12/1991, Goóc-ba-chốp từ chức, Liên Xô chính thức tan rã.
2. Cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ Xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông Âu.
* Quá trình khủng hoảng, tan rã.
- Cuối những năm 70 đầu 80, lâm vào khủng hoảng gay gắt.
+ Kinh tế khủng hoảng gay gắt.
+ Chính trị mất ổn định. Các nhà lãnh đạo đất nước quan liêu, bảo thủ, tham nhũng, nhân dân bất bình.
- Sự sụp đổ của các nước Xã hội chủ nghĩa Đông Âu là rất nhanh chóng.
+ Cuối 1988 khủng hoảng lên tới đỉnh cao.
+ Khởi đầu từ Ba Lan → nước khác
+ Hình thức: mít tinh, biểu tình, đòi cải cách kinh tế chính trị...
* Hậu quả:
+ Đảng Cộng Sản mất quyền lãnh đạo
+ Các thế lực chống XHCN lên nắm quyền.
* Ảnh hưởng:
+ Kết thúc sự tồn tại của hệ thống XHCN.
+ Chấm dứt hoạt động của khối SEV và tổ chức Hiệp ước Vac-sa-va
+ Tổn thất lớn đối với cách mạng thế giới.
- Nguyên nhân sụp đổ:
+ Kinh tế lâm vào khủng hoảng sâu sắc.
+ Rập khuôn mô hình ở Liên Xô, chủ quan duy ý chí chậm sửa đổi.
+ Sự chống phá của các thế lực trong và ngoài nước.
+ Nhân dân bất bình với các nhà lãnh đạo đòi hỏi phải thay đổi mạnh mẽ trong tương lai.
Tóm tắt kiến thức
