Bài 11: Liên kết gen và hoán vị gen
I. Liên kết gen (Liên kết hoàn toàn)
– Ptc: Ruồi cái thân xám, cánh dài X ruồi đực thân đen, cánh cụt. F1:100% thân xám, cánh dài.
– Ruồi đực F1 thân xám, cánh dài X Ruồi cái thân đen, cánh cụt (lai phân tích ruồi đực F1)
Fb: 1 thân xám, cánh dài: 1 thân đen, cánh cụt.
2. Nhận xét tỉ lệ phân li kiểu hình ở F2:
Phép lai xét sự di truyền của các cặp tính trạng: màu thân và độ dài cánh ⇒ phép lai hai cặp tính trạng
Số loại kiêu hình xuất hiện ở F 2 : 2 kiểu hình
Xét tỉ lệ phân li kiểu hình tính trạng màu thân: Thân xám : Thân đen = 1 : 1
Xét tỉ lệ phân li kiểu hình tính trạng kích thước cánh: 1 cánh dài : 1 cánh cụt
Tỉ lệ phân li kiểu hình chung: 1 xám, dài : 1 đen, cụt
⇒ Kết quả phân tích F2 cho thấy màu sắc thân và chiều dài cánh không tuân theo quy lutaaj phân li động lập của Men den
⇒ Kết quả lai phân tích của Mooc gan giống với kết quả lai phân tích một cặp tính trạng
3. Giải thích thí nghiệm
Đời F1 cho kết quả 100% ruồi thân xám, cánh dài ⇒ thân xám là trội so với thân đen, cánh dài là trội hơn so với cánh ngắn.
P thuần chủng, khác nhau về 2 cặp tính trạng tương phản
⇒ F1 dị hợp về 2 cặp gen, nếu lai phân tích thì sẽ cho tỉ lệ: 1 : 1 : 1 : 1
nhưng F2 cho tỉ lệ 1 : 1 ⇒ F1 chỉ tạo 2 loại giao tử với tỉ lệ ngang nhau
⇒ Hai cặp gen cùng nằm trên 1 NST
4. Sơ đồ lai
Quy ước: A : thân xám > a : thân đen
B : cánh dài > b : cánh cụt
P tc: ♀ ABABABAB x ♂ abababab
GP : AB ab
F1: ABabABab 100% thân xám, cánh dài
Lai phân tích thuận
Fb: ♂ ABabABab x ♀ abababab
GFb: AB, ab ab
F2: ABabABab : abababab (50% TX, CD) : (50% TĐ, CC)
5. Cơ sở tế bào học của hiện tượng di truyền liên kết gen
Các gen quy định các tính trạng khác nhau (màu thân, dạng cánh) cùng nằm trên 1 NST và di truyền cùng nhau
6. Kết luận:
- Liên kết gen là hiện tượng các gen trên cùng 1 NST di truyền cùng nhau
- Các gen nằm trên một NST tạo thành một nhóm gen liên kết
- Số nhóm gen liên kết ở mỗi loài bằng số NST trong bộ đơn bội (n) của loài đó
1. Thí nghiệm của Moogan
– Ruồi cái F1 thân xám, cánh dài X ruồi đực thân đen, cánh cụt. (lai phân tích ruồi cái F1)
Fb: 495 thân xám, cánh dài; 944 đen, cụt
206 thân xám, cánh cụt ; 185 đen, dài
2. Nhận xét tỉ lệ phân li kiểu hình ở F2:
Kết quả lai phân tích 4 kiểu hình với tỉ lệ khác nhau, khác với tỉ lệ LKG (1:1) và PLĐL (1:1:1:1)
3. Giải thích thí nghiệm bằng sơ đồ lai
Quy ước
A : thân xám > a : thân đen
B : cánh dài > b : cánh cụt
Ptc : ♀ ABABABAB x ♂ abababab
F1 : ABabABab (100% TX, CD)
Pa : ♀ ABabABab x ♂ abababab
Fa : ABabABab : abababab
(41, 5% TX, CD) (41, 5% TĐ, CC)
AbabAbab : aBabaBab
(8, 5% TX, CC) (8, 5% TĐ, CD)
Sự trao đổi chéo giữa các crômatit khác nguồn gốc của cặp NST tương đồng dẫn đến sự trao đổi (hoán vị) giữa các gen trên cùng 1 cặp NST tương đồng. Các gen nằm càng xa nhau thì lực liên kết càng yếu, càng dễ xảy ra hoán vị gen
5. Kết luận:
- Do các gen có xu hướng liên kết hoàn toàn nên hiện tượng hoán vị gen ít xảy ra.
- Các giao tử hoán vị gen chiếm tỉ lệ thấp
- Tần số hoán vị gen thể hiện lực liên kết và khoảng cách tương đối của các gen
1. Ý nghĩa của liên kết gen
– Các gen trên cùng 1 NST luôn di truyền cùng nhau nên duy trì sự ổn định của loài.
– Thuận lợi cho công tác chọn giống.
2. Ý nghĩa của hoán vị gen
– Do hiện tượng hoán vị gen → tạo ra nhiều loại giao tử → hình thành nhiều tổ hợp gen mới tạo nguồn nguyên liệu biến dị di truyền cho quá trình tiến hoá và công tác chọn giống.
– Căn cứ vào tần số hoán vị gen → trình tự các gen trên NST (xây dựng được bản đồ gen).
