Bài 11: Axit photphoric và muối photphat

A. AXIT PHOTPHORIC :

I. Cấu tạo phân tử:

II. Tính chất vật lí:

-  Tinh thể trong suốt, t_nchảy = 42,5⁰C.

- Háo nước, dễ chảy rữa, tan tốt trong nước.

- Dung dịch thường dùng đặc, sánh, không màu, C% = 85%.

III. Tính chất hóa học :

 1. Tính axit: Trong dd phân li theo 3 nấc

 H₃PO­₄ D H⁺ + H₂PO₄^-   

 H₂PO₄^- D H⁺ + HPO₄^2-    

 HPO₄^2- D H⁺ + PO₄^3-      

→ dd H₃PO₄ có những tính chất chung của axit và có độ mạnh trung bình

 Nấc 1 > Nấc 2 > Nấc 3

2.Tác dụng với bazơ:

 Tùy thuộc vào tỉ lệ số mol mà muối sinh ra là muối axit hoặc trung hòa.

Vd: Tác dụng với NaOH. 

Nếu a=1:

 H₃PO₄+ NaOH→NaH₂PO₄ + H₂O (1)

Nếu a=2: H₃PO₄+2NaOH→Na₂HPO₄+2H₂O (2)

Nếu a=3:      

H₃PO₄+ 3NaOH→Na₃PO₄ + 3H₂O (3)

Nếu 1 < a < 2 xảy ra (1) và (2)

Nếu 2 < a < 3 xảy ra (2) và (3)

 3. H₃PO₄ không có tính OXH

IV. Điều chế và ứng dụng:

1.     Trong phòng thí nghiệm: oxi hóa P bằng HNO₃.

5HNO_{3 loãng} +3P+2H₂O→3H₃PO₄+5NO

2.     Trong CN: Từ quặng apatit hoặc photphorit.

Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO_{4 đặc}→3CaSO₄ + 2H₃PO₄

V. Ứng dụng:

- Điều chế muối photphat , sản xuất phân lân. Sản xuất thuốc trừ sâu.

- Dùng trong Công nghiệp dược phẩm.

B. MUỐI PHOTPHAT:

I. Ví dụ:

* NaH₂PO₄, NaHPO₄, Na₃PO₄ ...

* Có 3 loại : - đihdrophotphat H₂PO₄^-.

                     - hidrôphtphat HPO₄^2-.

                     - photphat PO₄^3-.

* Muối photphat là muối của axit photphoric.

II. Tính tan :

- Muối trung hòa và muối axit của Na, K, NH₄⁺ tan tốt trong nước.

- Với các kim loại còn lại chỉ có muối đihdrophotphat là tan.

2. Nhận biết ion photphat:

Thí nghiệm: cho dung dịch AgNO₃ vào dung dịch Na₃PO₄

   3Ag⁺ +   PO₄^3-   →Ag₃PO₄ $(màu vàng)

→ dung dịch AgNO₃ làm thuốc thử nhận biết muối tan phôtphat