Bài 1. LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN GIỮA NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KỈ XX LIÊN XÔ
1. Công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh thế giới thứ hai (1945-1950).
a. Hoàn cảnh:
- Liên Xô chịu tổn thất nặng nề trong chiến tranh thế giới thứ hai.
- Đảng nhà nước Liên Xô đề ra kế hoạch khôi phục kinh tế.
* Kết quả:
- Công nghiệp: năm 1950, sản xuất công nghiệp tăng 73% so với trước chiến tranh, hơn 6200 xí nghiệp được phục hồi.
- Nông nghiệp: bước đầu khôi phục, một số ngành phát triển.
- Khoa học-kĩ thuật: chế tạo thành công bom nguyên tử (1949), phá vỡ thế độc quyền của Mĩ.
2. Liên Xô tiếp tục xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của Chủ nghĩa xã hội (từ năm 1950 đến nửa đầu những năm 70 của thế kỉ XX).
- Các nước tư bản phương tây luôn có âm mưu và hành động bao vây, chống phá Liên Xô cả kinh tế, chính trị và quân sự.
- Liên Xô phải chi phí lớn cho quốc phòng, an ninh để bảo vệ thành quả của công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội
- Từ 1950 đến những năm 70, tiếp tục thực hiện các kế hoạch dài hạn với các phương hướng chính:
+ Ưu tiên công nghiệp nặng.
+ Thâm canh nông nghiệp.
+ Đẩy mạnh tiến bộ KHKT.
+ Tăng cường sức mạnh quốc phòng.
* Kết quả:
- Về kinh tế: Liên Xô là cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới (sau Mĩ), một số ngành vượt Mĩ.
- Về khoa học kĩ thuật: các ngành khoa học kĩ thuật đều phát triển, đặc biệt là khoa học vũ trụ.
+ Năm 1957 phóng thành công vệ tinh nhân tạo.
+ Năm 1961 phóng tàu Phương Đông bay vòng quanh Trái Đất.
- Về quốc phòng: đạt được thế cân bằng chiến lược về quân sự nói chung và sức mạnh hạt nhân nói riêng so với Mĩ và phương Tây.
- Về đối ngoại:
+ Thực hiện chính sách hoà bình, hữu nghị với tất cả các nước.
+ Ủng hộ phong trào cách mạng thế giới
Từ tất cả các yếu tố trên, Liên Xô trở thành thành trì phong trào cách mạng thế giới.
3. Tóm tắt kiến thức
4. Sự thành lập nhà nước dân chủ nhân dân ở Đông Âu.
- Khi Liên Xô truy kích phát xít Đức → giúp đỡ nhân dân Đông Âu nổi dậy giành chính quyền.
- Từ 1944 - 1946: một loạt các nước Dân chủ nhân dân Đông Âu đời
- Từ 1944 - 1949 thực hiện nhiệm vụ của cách mạng DCND.
- Những công việc mà các nước Đông Âu tiến hành:
+ Xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân.
+ Cải cách ruộng đất, quốc hữu hoá xí nghiệp lớn của tư bản.
+ Ban hành các quyền tự do dân chủ.
⇒ Lịch sử Đông Âu sang trang mới.
5. Tiến hành xây dựng Chủ nghĩa xã hội (từ năm 1950 đến nữa đầu những năm 70 của thế kỉ XX)
(Đọc thêm)
6. Sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa.
* Cơ sở hình thành.
- Đều có Đảng cộng sản lãnh đạo.
- Lấy Chủ nghĩa Mác –Lê nin làm nền tảng.
- Cùng chung mục tiêu xây dựng Chủ nghĩa xã hội
- Sau chiến tranh thế giới thứ hai hệ thống Xã hội chủ nghĩa ra đời.
* Quan hệ hợp tác.
- Về kinh tế:
+ Ngày 8/1/194, Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) thành lập.
+ Mục đích: Đẩy mạnh sự hợp tác, giúp đỡ giữa các nước XHCN.
- Về chính trị, quân sự.
+ Tháng 5/1955 thành lập tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va
+ Mục đích: Bảo vệ công cuộc xây dựng CNXH, duy trì hòa bình, an ninh châu Âu và thế giới
⇒ Đánh dấu sự hình thành hệ thống XHCN.
